Η μαζική πλειοψηφία των επισκεπτών αυτής της σελίδας έχουν όλοι ένα κοινό χαρακτηριστικό. Ένα χαρακτηριστικό οπού μερικοί το θεωρούν τόσο δεδομένο οπού δεν το σκέφτονται καν το ότι υπάρχει. Ναι, κοιτάξτε μια μπροστά σας; Τι έχετε; Πιθανότατα έχετε μιας κάποιας μορφής πληκτρολόγιο! Ένα μέσο γραφής και επικοινωνίας με τον υπολογιστή που ελάχιστοι έχετε αναρωτηθεί κάτι σχετικά με αυτό ή ξέρετε κάτι σχετικά με αυτό. Ακόμα και οι PC gamers με τα ακριβά πληκτρολόγια και τους διακόπτες Cherry MX το δέχεστε έτσι όπως είναι και σας έμαθαν ότι είναι.
Ψάχνοντας να βελτιώσω τον τρόπο που έρχομαι σε επαφή με τον υπολογιστή μου, να μειώσω τα τυπογραφικά μου λάθη αλλά και σε ένα βαθμό να βελτιώσω την ορθογραφία μου όταν γράφω στον υπολογιστή, έπεσα μπροστά σε μια αναφορά για διάφορες εναλλακτικές διατάξεις πληκτρολογίου ή στα αγγλικά, Alternative Keyboard Layouts.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από μερικά βήματα πιο πίσω και ας κάνουμε ένα μικρο ταξίδι στον χρόνο. Πρώτα ας μάθουμε για την γραφομηχανή, το πως εξελίχθηκαν στα συμβατικά πληκτρολόγια και τέλος για τις διατάξεις που ανέφερα και πως μερικά πράγματα από αυτες μεταφερθήκαν σαν επίκτητα χαρακτηριστικά σε αυτό το οποίο ξέρουμε σήμερα.
Πολλοί από εμάς δεν ξέρουν ότι ο τρόπος που έχουν τοποθετηθεί τα πλήκτρα ονομάζετε QWERTY, και την ονομασία αυτή την πήρε γιατί απλούστατα αυτή την σειρά έχουν τα πλήκτρα στην άνω σειρά στα αριστερά.
Η διάταξη αυτή σχεδιάστηκε και καθιερώθηκε στις πρώτες μηχανικές γραφομηχανές, αρκετά πριν τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο και έμελε να γίνει το σύνηθες, μια και για τις εταιρείες γραφομηχανών τις βόλευε καθώς προκαλούσε τα μικρότερα και τα λιγότερα προβλήματα στον εσωτερικό μηχανισμό των προϊόντων τους. Είχε να κάνει με τον τότε μηχανικό σχεδιασμό, οπού το κάθε πάτημα του πλήκτρου του κινούσε το αντίστοιχο “σφυρί” με το σύμβολο και χτυπούσε την μελανοταινία επάνω στο χαρτί αφήνοντας το αποτύπωμα του.
Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για το ότι τα πλήκτρα τον πιο πολλών και πιο συνηθισμένων πληκτρολογίων είναι τοποθετημένα διαγώνια και όχι σε μια βολική κάθετο.
Κοιτάξτε το πληκτρολόγιο που σίγουρα έχετε μπροστά σας! Έστω ότι εκεί που είναι το 1 είναι η πρώτη στήλη ή η πρώτη κάθετος. Τραβήξτε μια νοητή κάθετη γραμμή και παρατηρήστε τι είναι στην ευθεία της. Ίσα που “ακουμπά” το Q και πιθανότατα κανένα άλλο.
Αυτή είναι μια πολύ καλή αν και γενική περιγραφή μια τυπικής γραφομηχανής. Εάν βρείτε ευκαιρία να καθίσετε να γράψετε σε μια από αυτές να το κάνετε. Είναι μια πολύ ωραία εμπειρία. Θα νιώσετε σαν ένας μικρός “Νεάντερταλ” και η μεγαλύτερη σε ηλικία θεία σας, που μεγάλωσε με αυτές, θα γελάει με την απόγνωση σας ενώ σας φέρνει με χαμόγελο τον καφέ σας.
Η πιο γνωστή προσπάθεια για γραφομηχανή που έχει καταγράφει, είναι του Βρετανού Χένρι Μίλλ το 1714 για λογαριασμό της τότε Βασίλισσας Άννας της Μεγάλης Βρετανίας. Η πιο παλιά όμως λειτουργική προσπάθεια που έγινε και η βάση για τις επόμενες είναι του Ιταλού Πελεγκρίνο Τούρρι το 1808.
Ο Κρίστοφερ Σόλς το 1867 έφτιαξε την πρώτη πρακτική γραφομηχανή και το 1873 μαζί με τον Κάρλο Γκλίντεν στο εργοστάσιο όπλων Ρέμιγκτον έφτιαξαν την πρώτη μαζικής παράγωγης γραφομηχανή. Το επόμενο μοντέλο με τον απλό τίτλο Ρέμιγκτον 2 είχε και την πασίγνωστη διάταξη QWERTY.
Από τότε και για περίπου έναν ολόκληρο αιώνα η γραφομηχανή και ο χαρακτηριστικός ήχος από τα πλήκτρα και το καμπανάκι για την αλλαγή γραμμής έγινε κομμάτι της καθημερινότητας και τις ιστορίας του νεότερου ανθρώπινου πολιτισμού. Την θέση της κατέκτησαν και αντικατέστησαν μέσα στην δεκαετία του ’90 οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές κύριός λόγο των μεγαλύτερων ευκολιών που πρόσφεραν στο να γραφούν με μεγαλύτερα πολυσέλιδα κείμενα.
Ας πούμε πρώτα όμως και λίγα λόγια σχετικά με το τι είναι αυτές οι Διατάξεις που είναι και τόσο μα τόσο σημαντικές. Όταν λέω Διάταξη δεν μιλάω για το πως είναι το πληκτρολόγιο, εάν έχει 101 πλήκτρα ή 130 μαζί με τις συντομεύσεις, ούτε εάν υπάρχει ή όχι το Numpad (αριθμοπληκτροπινακίδα στα Ελληνικά, σου γεμίζει το στόμα) δηλαδή το τετράγωνο στα δεξιά μας με τους αριθμούς.
Όταν λέμε Διάταξη συνήθως μιλάμε για την σειρά που έχουν τα πλήκτρα στο κέντρο του πληκτρολογίου, κύριος τα γράμματα και τα σύμβολα. Οπότε περίεργα πληκτρολόγια, όπως τα ανατομικά με την αψίδα στην μέση, που ξεκουράζει τους καρπούς μας ή τα πληκτρολόγια για παιχνίδια με ειδικές διαρρυθμίσεις για τα εκάστοτε παιχνίδια, όπως της SteelSeries ή το αλλόκοτα και πολύ εναλλακτικά πληκτρολόγια Kinesis & Maltron βγάλτε τα από το μυαλό σας.
Ψάχνοντας λοιπόν κάτι που να με βοηθήσει να μειώσω πρώτα από όλα τα τυπογραφικά μου λάθη κατά την χρήση του πληκτρολογίου, έπεσα πάνω σε μια αναφορά για την διάταξη Dvorak και αυτό που μου κίνησε την περιέργεια πιο πολύ, ήταν μια αναφορά του ότι ανάμεσα στους επαγγελματίες δακτυλογράφους, οι χρήστες Dvorak κάνουν μέχρι και 22% λιγότερα λάθη σε σχέση με χρήστες QWERTY. Εάν λέω αυτοί τόσα λιγότερα λαθη, που είναι και η δουλειά τους να δακτυλογραφούν μερικές δεκάδες ντουζίνες σελίδες κείμενο την μέρα, φαντάσου πόσο θα βοηθήσει εμένα.
Όμως κάλος ή κακός 16 χρόνια τώρα είχα μάθει το QWERTY, στον οποίον βαθμό το έχω, και το να μάθω από την αρχή Dvorak (το οποίο αλλάζει πάρα πολύ τις θέσεις τον πλήκτρων και δεν έχει σχέση εμφανισιακά με το QWERTY) μου ακουγόταν Γολγοθάς. Δεν κατάφερα πότε να μάθω, όσο και εάν δοκίμασα, τυφλό σε QWERTY, θα τα κατάφερνα σε άλλο; Άσε που δεν υπάρχει Ελληνικό Dvorak, θα έπρεπε να το φτιάξω μόνος μου. Και πως στο κάλο αλλάζεις τις θέσεις στα πλήκτρα σε ένα πληκτρολόγιο;
Ήμουν όμως αποφασισμένος, και πιο πολύ περίεργος, να μάθω σχετικά με αυτό και το έψαξα όσο μπορούσα.
Μπήκα σε forums και διάβασα και έμαθα ότι υπάρχουν ειδικά πληκτρολόγια Dvorak, όχι πολύ ακριβά, και ότι την πλειοψηφία τους την αγοράζουν και αξιοποιούν προγραμματιστές. Μου φάνηκε αρκετά λογικό μια και γράφουν και αυτοί μια ντουζίνα σελίδες την ήμερα, θα ήθελαν κάτι ώστε να κάνουν λιγότερα λάθη αλλά και να τους βολεύει. Έτσι μέσο αυτού βρέθηκα να μαθαίνω για πλήκτρα που δεν ήξερα τι κάνουν πάνω στο πληκτρολόγιο μου. Όπως το AltGR, το δεξί Alt, οπού ενεργοποιεί μέχρι άλλα δυο ή και τρία σύμβολα σε κάθε πλήκτρο. Πάντα το είχα απορία γιατί το λένε AltGR, αλλά σαν PC Gamer για αρκετά χρόνια είχα το δεξί μου χέρι στο ποντίκι και το αριστερό στο WASD και αυτό το Δεξί Αlt δεν μου ερχόταν φυσικό να το πατήσω και να το δοκιμάσω, συν ότι αυτή την δυνατότητα πρέπει να την έχεις προσθέσει από το λειτουργικό σου, και εγώ δεν την είχα πότε ή τουλάχιστο νόμιζα ότι δεν την έχω.
Πάμε όμως πάλι ένα βήμα πίσω.
Δεν σας έχω πει για τον Ντβόρακ. Βλέπετε αυτή η διάταξη δεν λέγετε έτσι γιατί έχει τα πλήκτρα DVORAK στην σειρά. Ο Αύγουστος Ντβόρακ (1894 – 1975) ήταν ψυχολόγος και ειδικός καθηγητής σχετικά με την εκπαίδευση.Την δεκαετία του ’30 μαζί με τον Ουίλιαμ Δέντλει, ο οποίος ήταν γαμπρός του, έφτιαξαν το Απλοποιημένο Πληκτρολόγιο Dvorak με την χρήση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συστημάτων μέσα στις γραφομηχανές αντί για μοχλούς. Δύστυχως για τον ίδιο τον Ντβόρακ το πόνημα του δεν έγινε αποδεκτό μια και όλοι οι έμπειροι δακτυλογράφοι τις εποχής είχαν εκπαιδευτεί ήδη σε QWERTY και το να μάθουν από την αρχή το νέο σύστημα θα ήταν χρονοβόρο, περίπλοκο και πολυέξοδο.
Η βασική αντίθεση των συστημάτων είχε να κάνει με τις θέσεις των πλήκτρων για τα σύμβολα και τους αριθμούς. Κοιτάξτε μια το πληκτρολόγιο σας. Αγνοήστε την γραμμή των F* και ότι υπάρχει πέρα από την στήλη του Enter. Ξεκινώντας από επάνω θα δείτε μια σειρά αριθμών, έπειτα έχουμε 3 σειρές με γράμματα και τέλος την σειρά του κενού, δηλαδή συνολικά 5 σειρές. Στο QWERTY έχουν τοποθετηθεί τα γράμματα έτσι ώστε εναλλασσόταν τα πατήματα ανάμεσα στην 2η και την 4η σειρά. Όπως ανέφερα αυτό είχε να κάνει με τον μηχανισμό των παλιών γραφομηχανών.
Στο Dvorak τα πλήκτρα έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να έχουμε τις όσο πιο λίγες εναλλαγές ανάμεσα στις σειρές με κύρια σειρά την 3η και κεντρική. Αυτό κουράζει λιγότερο τα χεριά μας και μας δίνει ταχύτητα μια έχουμε μικρότερες αποστάσεις ανάμεσα στα συχνά πλήκτρα. Δυστυχώς, αν και υπάρχουν αρκετά διάσημα άτομα που είναι χρήστες της διάταξης αυτής, δεν είναι ευρέος γνωστή διάταξη. Για να πούμε μερικά γνωστά άτομα χρήστες, ένας είναι ο Μπράμ Κόχεν, δημιουργός του BitTorrent, ο Στιβ Γόσνιακ, συνιδρυτής της Apple καθώς επίσης και οι συγγραφείς Πιερ Άνθονυ και Τερυ Γκουντκίντ.
H Μπάρμπαρα Μπλάκμπερν κατείχε το Ρεκορ Guinness έως η πιο γρήγορη δακτυλογράφος με μέσο όρο 170 λέξεις το λεπτό και 212 για το ρεκόρ (δεν ξέρω και δεν βρήκα το εάν έχει καταρριφθεί και από ποιον/ποια) και αρνιόταν να γράψει σε QWERTY μια με αυτό το σύστημα την είχαν απορρίψει από το μάθημα δακτυλογραφίας στην σχολή της έως “Κατώτερη” δακτυλογράφο.
Σε γενικές γραμμές υπάρχει μια καλή υποστήριξη από εταιρίες για το Dvorak αλλά δεν είναι εύκολο για έναν μέσο χρήστη να μάθει να πληκτρολογεί σε αυτό. Ένα μεγάλο του πρόβλημα αυτού του χρήστη θα ήταν το να κάτσει σε άλλον υπολογιστή, θα έπρεπε να ρυθμίσει εκείνον τον υπολογιστή στο εναλλακτικό σύστημα και αυτό δεν είναι εύκολη δουλειά για όλους τους χρήστες. Εάν όμως μπουμε στο σύνδεσμο της Wikipedia, ακριβός κάτω από την διάταξη Dvorak θα δούμε μια αναφορά για την διάταξη Colemak. Ας πούμε μερικά πράγματα και γι αυτήν.
Ο Σαμ Κόλμαν το 2006 παρουσίασε την διάταξη Colemak κάνοντας μια υγιή μίξη του QWERTY και του Dvorak (εξ ου και το K στο τέλος, οπως στην Linux είναι το όνομα του δημιουργού, Λίνους Τόρβαλς και το X από το Unix. Οι ονομασίες όλες σε αυτό το κείμενο είναι τρομερά ευρηματικές). Αυτή η διάταξη κράτα τις περισσότερες γνωστές συντομεύσεις στην θέση που ήταν στην QWERTY, κρατώντας ετσι ένα αρκετό υψηλό επίπεδο γνωριμίας, αλλά ταυτόχρονα μεταφέρει και τα πιο συνήθη πλήκτρα στην 3η σειρά του πληκτρολογίου. Μια μεγάλη αλλαγή σε αυτή την διάταξη είναι το δεύτερο Backspace στην θέση του CapsLock, κάτι που δεν είχα δει σε άλλες διατάξεις. Λογική αλλαγή προσωπικά μια και έμενα το CapsLock μου ήταν πάντα άχρηστο.
Διαβάζοντας αυτά, λοιπόν, αποφάσισα να δοκιμάσω το Colemak μια και ήταν πιο κοντά σε αυτό ήδη που γνώριζα. Έβγαλα τα πλήκτρα και τα τοποθέτησα στις θέσεις που έλεγε η σελίδα αν και τελικά αυτό δεν χρειαζόταν καθόλου και άδικα χάλασα το πληκτρολόγιο μου. Μετά άρχισα να παίζω με των κώδικα για το πληκτρολόγιο, μια και αγγλικό Colemak υπάρχει, αλλά όχι Ελληνικό. Σε περιβάλλoν Linux που τρέχω στο δικό μου PC, μου πήρε κοντά στην μια ώρα να ανανεώσω τον κωδικά του και να είναι σωστός, καθαρός και φυσικά να δουλεύει. Σήμερα (όχι σήμερα σήμερα) κλείνω τα 4 ετη με Colemak και μπορώ να πω ότι βλέπω ότι έχουν μειωθεί τα τυπογραφικά μου λάθη σε μεγάλο βαθμό, έχω λίγο καλύτερη ορθογραφία όταν “μιλάω” με φίλους σε chat αλλά και όταν γράφω κείμενα σαν και αυτό.
Αυτό το κείμενο το έγραψα με Διάταξη Colemak μέσα σε περίπου μια ωρίτσα και κάτι και είμαι κατευχαριστημένος με την αλλαγή που έκανα και κρίμα που δεν το είχα μάθει παλιότερα. Αναφορικά να πω, κύριος γιατί το κείμενο αυτοί του αφιερώματος έχει γίνει ήδη αρκετά μεγάλο, ότι υπάρχουν διατάξεις για Γαλλικά και γαλλόφωνους, όπως η AZERTY και η Bépo, για Γερμανικα και γερμανόφωνους, με την QWERTZ και την Neo. Υπάρχουν ακόμα μια απίστευτη πλειάδα για σχεδόν όλες τις ασιατικές χώρες και για τις δεκάδες μη Λατινογενής γλώσσες που μιλούν εκεί. Μια από τις πιο πρόσφατες διατάξεις που έχει σχεδιαστεί είναι η KALQ και έχει στόχο το να αντικαταστήσει το πληκτρολόγιο QWERTY στα tablet και τα smartphones. Είναι δωρεάν στο Google PlayStore και σας παροτρύνω να την δοκιμάσετε.
